ลูกโคและลูกเสือเกิดมีความผูกพันกัน วันนึงได้ผ่านอาศรมของพระฤาษี พระฤาษีเห็นลูกเสือกับลูกโคเดินมาด้วยกันด้วยอาการรักใคร่ผิดวิสัยก็ประหลาดใจ เรียกไปถามจนได้ความทุกประการ พระฤาษีมีเมตตาจึงตั้งพิธีชุบสัตว์ทั้งสองให้เป็นมนุษย์ ลูกเสือให้นามว่า พหลวิชัยหรือหลวิชัย ส่วนลูกโคให้นามว่า คาวี แล้วสั่งสอนวิชาให้ เมื่อทั้งสองมีอายุพอสมควรแล้ว หลวิชัยกับคาวีก็ขอลาพระฤาษีไปเผชิญโชค พระฤาษีได้ชุบพระขรรค์วิเศษที่บรรจุหัวใจของหลวิชัยกับคาวีมอบให้คนละเล่ม มอบให้ดูแลรักษาเมื่อทั้งสองเดินทางมาถึง จันทบูรนคร สามารถปราบยักษ์ที่คอยทำร้ายชาวเมืองได้ หลวิชัยได้อภิเษกสมรสกับ นางสุรสุดา พระธิดาของพระเจ้ามคธ คาวีเดินทางไปจนถึงรมยนคร เห็นกลองใบใหญ่เมื่อผ่าออกดูพบ นางจันทร์ผมหอม หรือ นางจันทร์สุดา หรือ นางจันทรวรา (ซึ่งมีผมหอม) พระธิดาของท้าวมัททราชและนางแก้วเกสร คาวีประหารนกอินทรีใหญ่ที่มากินชาวเมืองรมยนครได้อภิเษกสมรสกับนางจันทร์ผมหอม
ละคร หลวิชัยคาวี 2543
ละคร หลวิชัยคาวี 2543
เสือแม่ลูกอ่อนและโคนมแม่ลูกอ่อนอยู่ในป่าแห่งหนึ่ง วันหนึ่งแม่เสือออกไปหาอาหาร ลูกโคสงสารจึงบอกแม่ให้นมแก่ลูกเสือ ลูกเสือและลูกโคจึงเริ่มรักกันอย่างพี่น้อง แม่เสือสาบานว่าจะไม่ทำลูกโค แต่แม่เสือไม่รักษาคำสัตย์กินแม่โคเสีย ลูกเสือและลูกโคจึงช่วยกันประหารแม่เสือ แล้วชวนกันไปหากินจนพบพระฤๅษี ส่วนพระฤๅษีเมตตาชุบให้เป็นคน ลูกเสือเป็นพี่ได้ชื่อว่า พหลวิชัย ลูกโคเป็นน้องชื่อว่าคาวี พระฤๅษีอวยพรและมอบพระขรรค์วิเศษให้ ทั้งสองจึงลาฤๅษีไปเมืองมคธ
พระคาวีได้ฆ่ายักษ์ที่คอยทำร้ายชาวเมืองนั้นตาย ได้นางสร้อยสุวรรณ ราชธิดาท้าวมคธ แต่พระคาวีถวายแด่พระพี่ชายแล้วออกเดินทางต่อไป ต่างฝ่ายต่างเสี่ยงบัวคนละดอก เมื่อไปถึงเมืองร้างเมืองหนึ่งพบกลองใหญ่ตีไม่ดัง ผ่าดูพบนางจันทราผู้ผมหอมธิดาท้าวมัทธราชและนางแก้วเกษร แห่งรมนคร ได้ทราบความจากนางว่านกอินทรีย์ใหญ่คู่หนึ่งบินมากินชาวเมืองตลอดจนพ่อแม่ นางรอดชีวิตได้ก็เพราะกลองใบนั้น พระคาวีปราบนกอินทรีด้วยพระขรรค์วิเศษและได้นางจันทรเป็นชายา
วันหนึ่งนางจันทรลงสรงในแม่น้ำ ใส่ผมหอมในผอบแล้วลอยน้ำไป ท้าวสัณณุราช ผู้ครองเมืองพันธวิไสยเก็บได้ หลงใหลผมหอมนั้น นางทาสีอาสานำนางมาถวาย โดยออกอุบายลวงถามความลับเกี่ยวกับพระขรรค์จากนางจันทร ครั้นทราบว่าพระคาวีถอดพระชนม์ไว้ในพระขรรค์ จึงนำพระขรรค์ไปเผาไฟ พระคาวีสลบไป แล้วนางทาสีพานางจันทรไปถวายท้าวยศภูมิ แต่ไม่อาจเข้าใกล้นางได้เพราะร้อนเป็นไฟ ด้วยอำนาจความภักดีที่มีต่อพระคาวี
เมื่อพระพหลวิชัยเห็นบัวอธิฐานลงเป็นลางร้ายจึงตามหาร่างพระคาวี และพบพระขรรค์ในกองไฟ มาชำระล้างวางบนองค์พระคาวี พระคาวีพื้นขึ้นแล้ว พากันออกตามหานางจันทรถึงเมืองท้าวยศภูมิ พระพหลวิไชยแปลงเป็นพระฤๅษีอาสาชุบท้าวสัณณุราชให้เป็นหนุ่มแล้วฆ่าเสียเอาพระคาวีออกมาแทนอ้างว่าชุบตัวเป็นหนุ่มได้สำเร็จ พระคาวีได้อภิเษกสมรสกับนางจันทรและได้ครองเมืองพันธไสยสืบมา
ละครเรื่อง : หลวิชัยคาวี
วันที่ออกอากาศ : ปี พ.ศ. 2543
จากเค้าโครงบทพระราชนิพนธ์ในรัชการที่ 2
ผลิตโดย : บริษัท สามเศียร จำกัด , บริษัท ดีด้า วิดีโอ โปรดักชั่น จำกัด
บทโทรทัศน์ : ภาวิต
กำกับการแสดง : ประทุม สินธุอุสาห์
อำนวยการผลิต : ไพรัช สังวริบุตร
ควบคุมการผลิต : สยาม สังวริบุตร, สยม สังวริบุตร
เพลงประกอบละคร “หลวิชัย-คาวี”
คำร้อง-ทำนอง : มนัส ปิติสานต์
เรียบเรียง : ธนาวัฒน์ ทองคำวรรณ
ขับร้อง : วสันต์ สุระกำแหง, กนกพร สมส่งกุล
ขับเสภา : ประพาส ศกุนตนาค, สุรางค์ ดุริยพันธ์
ลิขสิทธิ์: บริษัทสามเศียร จำกัด
นักแสดงนำ : มาฬิศร์ เชยโสภณ, ปริญญา ปุ่นสกุล, สาสนินท์ ลิขิตปัญญารัตน์, ปณิษรา ทนาวิวัฒน์, ศักดิ์สิทธิ์ ทวีกุล, ปัทมา ปานทอง, สมชาย สามิภักดิ์, มารศรี อิศรางกูร ณ อยุธยา, เยาวเรศ นิสากร, รอง เค้ามูลคดี, ปทุมวดี โสภาพรรณ, อรสา อิศรางกูร ณ อยุธยา, กิตติ ดัสกร, สมพงษ์ วงค์รักไทย, ชัยวรงค์ ช่างเกิด,
บทละครพระราชนิพนธ์เรื่อง หลวิชัยคาวี ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
ในป่าใหญ่แห่งหนึ่ง มีเสือแม่ลูกอ่อนและโคนมแม่ลูกอ่อนอาศัยอยู่ด้วยกัน วันหนึ่ง แม่เสือออกไปหาอาหาร ลูกโคสงสารจึงบอกแม่ให้นมแก่ลูกเสือ ลูกเสือและลูกโคจึงเริ่มรักกันอย่างพี่น้อง แม่เสือกลับมาเห็นลูกโคกำลังป้อนนมลูกเสือก็โกรธมาก จึงฆ่าแม่โคและจะกินลูกโค แต่ลูกเสือจำคำมั่นสัญญาที่ตนให้ไว้กับแม่โค จึงจำต้องจำศีลอยู่ใต้ต้นไม้ใหญ่ 3 ปี 3 เดือน 3 วัน
ขณะเดียวกัน คาวี หนุ่มน้อยที่อาศัยอยู่กับฤาษีในป่า ก็ได้ออกบวชและออกเดินทางจาริกแสวงบุญ วันหนึ่ง คาวีได้พบกับหลวิชัย หนุ่มน้อยอีกคนหนึ่งที่ออกบวชเช่นกัน ทั้งสองหนุ่มได้พูดคุยกันถูกคอ จึงตกลงเป็นพี่น้องกัน หลวิชัยเล่าให้คาวีฟังถึงเรื่องราวของตนเองว่า ตนเป็นลูกชายของท้าวสันนุราช กษัตริย์แห่งเมืองสยาม แต่ตนถูกเสือทำร้ายจนสลบไป ฤาษีจึงช่วยชีวิตไว้และเลี้ยงดูมาจนโต
หลังจากนั้น หลวิชัยและคาวีได้ออกเดินทางต่อไปเรื่อยๆ วันหนึ่ง ทั้งสองหนุ่มได้พบกับนางจันทร ลูกสาวของท้าวสันนุราช ที่กำลังหลบหนีการตามล่าของท้าวพิภพราช กษัตริย์แห่งเมืองรามัญ หลวิชัยและคาวีจึงช่วยนางจันทรไว้และพานางหนีไป
ท้าวสันนุราชและท้าวพิภพราชได้ยกทัพมาต่อสู้กัน หลวิชัยและคาวีได้เข้าร่วมรบและช่วยท้าวสันนุราชปราบท้าวพิภพราชได้สำเร็จ ท้าวสันนุราชจึงแต่งตั้งหลวิชัยเป็นรัชทายาท
หลวิชัยได้พบกับนางจันทรอีกครั้ง และทั้งสองคนก็ตกหลุมรักกัน ท้าวสันนุราชจึงจัดงานอภิเษกสมรสให้หลวิชัยและนางจันทร หลวิชัยและนางจันทรครองราชย์ร่วมกันอย่างมีความสุข
หลวิชัยคาวี 2543 เป็นละครโทรทัศน์ที่ประสบความสำเร็จอย่างมาก ได้รับความนิยมจากทั้งผู้ชมชาวไทยและชาวต่างชาติ ละครเรื่องนี้ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลโทรทัศน์ทองคำถึง 11 รางวัล และได้รับรางวัลไป 5 รางวัล ได้แก่ รางวัลละครโทรทัศน์ยอดเยี่ยม รางวัลผู้กำกับละครโทรทัศน์ดีเด่น รางวัลบทโทรทัศน์ดีเด่น รางวัลนักแสดงนำชายดีเด่น (ศรัณยู วงษ์กระจ่าง) และรางวัลนักแสดงนำหญิงดีเด่น (นิรุตติ์ ศิริจรรยา)
